Kediler dünyaya nasıl hakim oldu?

Fare avcılığından evcil hayvanlığa bir yolculuk!

Kediler interneti ele geçirmeden önce, dünyayı fethettiler. Tabii insanlardan da biraz yardım alarak… Evcil kediler Antartika hariç hemen hemen her yerde yaşıyor ve yeni bir çalışma, şimdiye kadar nasıl yayıldıklarını anlamamıza yardımcı oluyor. Viking ve taş devri mezarlarından çıkarılan, Mısır mumyalarından elde edilen DNA’lar, kedilerin dünyayı iki dalga halinde fethettiğini gösteriyor.

Arkeolojik kayıtlarda kedi kalıntısı çok azdır ve antik dönem evcil kedileri vahşi kardeşlerinden ayırt etmek neredeyse imkansızdır. İnsanların vahşi kedileri nasıl evcilleştirdiği halen kesin olarak bilinmiyor. Tamamlanması 10 yıl süren bir çalışma, bugüne kadarki en kapsamlı analizlerden biri.

Kedilerin anavatanı

Yaban kedisinin Afrika alt türleri (felis silvestris lybica), tarımın doğduğu yer olarak bilinen, bugünkü Türkiye’de ortaya çıkıyor. 

İnsanlar tahıl depolamaya başladıklarında, fareler de peşlerinden gidiyor. Vahşi kediler de farelerin peşinden… Ve bazı akıllı insanlar şöyle diyor: “Hmm, bu şeyler güzel fare öldürüyor, onları etrafta tutmalıyız.” Evcil kediler böyle yayılmış ve M.Ö. 400 gibi Avrupa’ya ulaşmış görünüyorlar.

İkinci kedi evcilleştirme dalgası ise Mısır’da başlıyor. M.Ö. 1500 yıllarına ait Mısır sanat eserlerinde sandalyelerin yanında yerde uzanan kediler görülmekte, bu da “felis silvestris lybica”nın bu dönemde evcil ve sosyal hale geldiğini göstermektedir.

Göç zamanı

Kedilerin bu dönem popüler olduğu, M.Ö. ilk bin yılda Afrika ve Akdeniz ticaret yolları boyunca yayıldığı düşünülüyor. Kediler, farelerin büyük bir problem olduğu gemilerdeki faydaları sayesinde etki alanlarını genişletmeye devam ettiler ve muhtemelen Vikingler kedileri Kuzey Avrupa da dahil olmak üzere yeni topraklara taşımaya yardımcı oldu.

Kediler çoğunlukla haşere yok edici olarak görüldüğünden, sahipleri binlerce yıl boyunca nasıl göründüklerini veya nasıl davrandıklarını çok önemsememiştir.

14. yüzyılda, Türkiye’nin batısında kedilerin kontrollü olarak üretilmeye başladığını gösteren lekeli desenli tekir geni ortaya çıktı. (Evet tekirler de bu topraklardan!) Bu gen, Avrupa ve Afrika’da yayıldı ve 19. yüzyılda kedi üretimi yeniden başladığında, gen yaygınlaşmıştı.

Evcil kediler geçmişte olduğu gibi bugün de vahşi kedilerle melezlenmeye devam etmektedir. Evcilleştirilen kedilerin neden vahşi kedilerden fiziksel olarak farklı olmadığını ve çoğu ev kedisinin neden antisosyal olduğunu bununla açıklayabiliriz. 

Kedinizin şapşallıklarını izlerken bu tarihi bilgiyi hatırlayıp gülümseyin! 🙂