Psikojenik alopesi, kedinin tüylerini seyreltecek hatta kelleşecek kadar çok yalayıp yolması sonucu ortaya çıkar. Kedi sadece kendini aşırı yalamakla kalmaz, henüz dökülmeye hazır olmayan tüyleri de çekip koparır.
Psikojenik, sorunun zihinsel veya duygusal kaynaklı olduğu anlamına gelir. Tüy çekip koparmak ya da kendini yolmak kompulsiftir.
Kedilerde psikojenik alopesiye neler sebep olur?
Nedeni kısmen tıbbi olsa da genellikle çatışma, belirsizlik veya gerginlik gibi durumların neden olduğu bir davranış sorunudur.
- Yeni bir yere taşınmak,
- Evdeki diğer evcil hayvanı sevmemek veya ondan korkmak,
- Eve yeni bir insan veya evcil hayvanın yerleşmesi,
- Yemek veya kedi kumunu kullanmak için kavga etmek ya da
- Pencerenin dışındaki mahalle kedileri buna neden olabilecek örneklerdir.
Yer değiştirme davranışı, kedinin davranışsal bağlamla alakasız bir eylem gerçekleştirmesidir. Kedi, yaklaşma-kaçınma çatışması olarak adlandırılan, çatışan dürtüler yaşadığında ortaya çıkar. Bu hareket bir tür “yer değiştirme” davranışıdır ve neden ortadan kaldırıldığında, travma kendi kendine sona erebilir.
Kedilerde psikojenik alopesinin belirtileri nelerdir?
Başlangıçta kaşıntı ve çok fazla kaşıma kaynaklı cilt çizikleri ve tahriş görülebilir. Kedi ve köpeklerde kendini kaşımayla birlikte yalama, çiğneme, deriyi ısırma da görülür. Bunlar cilt hastalığının en yaygın belirtileridir.
En sık etkilenen bölgeler vücudun yanlarıdır.
Kedi kendini sadece yalnızken ya da geceleri çok fazla yalıyor ve siz görmüyor olabilirsiniz. Ancak tüylerindeki değişimin fark edilmesi zor değildir.
Kedilerde psikojenik alopesi nasıl teşhis edilir?
Bu durumu teşhis edebilecek herhangi bir test yoktur. Psikojenik alopesi, kedinin hangi koşullara “sahip olmadığının” anlaşılması ile teşhis edilir. Sadece fiziksel değil, aynı zamanda davranışsal bir sorun veya her ikisi olduğundan emin olmak için tıbbi sebeplerin elenmesi gerekir.
Durumu teşhis edebilmek için:
- Hekiminiz kedinin deri hücrelerine ve cilt döküntülerine bakabilir,
- Mantar kültür testi yapabilir,
- Herhangi bir parazit varsa tedavi edebilir,
- Tiroid değerlerini kontrol edebilir,
- Hipoalerjenik bir diyete geçmenizi önerebilir,
- Temel kan ve idrar tahlilleriyle tıbbi ipuçları arayabilir.
Psikojenik alopesinin teşhisi zordur. Kedinin kendi kendine yaşadığı travma fiziksel komplikasyonlara yol açabilir. Stres bile tek başına fiziksel sorunlara neden olabilir. Durumun psikojenik olduğu söyleyebilmek için tıbbi her şeyi ekarte etmek dolayısıyla da çok fazla test ve tahlil yapmak gerekir.
21 şüpheli vaka üzerinde yapılan bir çalışmada, 16 kedinin tıbbi bir nedeni varken, 2 kedide yalnızca psikojenik alopesi ve diğer 3 kedide hem tıbbi hem davranışsal nedenler vardı. Tıbbi sorunların çoğu yiyeceklere, alerjilere veya parazitlere verilen tepkilerdi.
Kedilerde psikojenik alopesi nasıl tedavi edilir?
Her vaka kedinin kendine has olduğu için, davranış terapisi kediye, eve ve ev sahibinin yapabileceklerine göre düzenlenmelidir.
Davranışsal Terapi
Kediler için olası çevresel stres faktörlerinin örnek vermek gerekirse:
- Mama, su, tuvalet ve tünekler gibi önemli kaynaklara sınırlı erişim,
- Yeni bir eve taşınmak,
- Ev rutinlerinde veya aile üyelerinde değişiklikler,
- Diğer kedilerle statü çatışması veya bölgesel çatışmalar,
- Aşırı kalabalık,
- Sıkılmak ve yeterince egzersiz yapmamak sayılabilir.
Stres etkenleri belirlendikten sonra, bu etkenler ortadan kaldırılmaya çalışılır. Kedide sıkıntıya sebep olan şeyle kedinin pozitif bir ilişki kurmasına ya da bu şeye karşı duyarsızlaşmasına çabalanır.
Birden fazla kediniz varsa, tüm kedilerin ihtiyaçlarının etkin bir şekilde karşılandığından emin olmalısınız. Bir kediyi iyileştirirken diğerinde sorunlara neden olabilirsiniz.
Kediye, tüneyebileceği tünekler, seveceği oyuncaklar sağlanmalı ve kediyle oynanarak aktivite seviyesi artırılmalıdır. Kedinin ön görebileceği günlük bir rutin oluşturulmalı ve yalnızca ona ait bir uyku alanı sağlanmalıdır.
Tıbbi terapi
Psikojenik alopeside davranışsal ilaçlar da kediye yardımcı olabilir. Örneğin:
- Feromon ürünleri bazı kedilerde kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Feromonlar, kedilerin iletişim aracı olarak ürettikleri kimyasallardır ve hekimin önereceği ürünlerde kaygıyı azaltan türden feromonları kullanılır. Bu ürünler taşınma gibi ortam değiştirme dönemlerinde ve davranışsal terapi sırasında da kullanılabilir.
- Hekiminiz hayvanlar için üretilmiş klomipramin, fluoksetin veya amitriptilin içeren bir antidepresan ilaç da reçete edebilir.
- Eğer bir cilt enfeksiyonu oluşmuşsa kediye antibiyotik tedavisi uygulayabilir.
Kedilerde psikojenik alopesinin takibi ve seyri
Travma durduktan ve tüyler yeniden uzadıktan sonra, aynı davranışların yeniden başlamadığından emin olmak için kedinizi izlerken davranışsal ilaçları yavaşça bırakabilirsiniz.
Kedinin durumunun uzun vadeli seyri, altta yatan davranışsal durumun ne olduğuna bağlıdır. Bazılarının uzun süre, hatta ömür boyu ilaca ihtiyacı olabilirken, diğerleri ihtiyaç duymaz.
Çabalar sonuç vermezse, veteriner hekiminiz sizi bir veteriner davranış uzmanına yönlendirebilir.
Bazı vakaların tedavisi diğerlerinden daha kolaydır. İşe yarayan bazı yöntemler erken keşfedilebilir ve bazı davranışlar asla tamamen ortadan kalkmayabilir. Bunların çoğu, kedinin stres kaynağına ne kadar hitap edebileceğinize bağlıdır.
Stresi azaltmak için yapılabilecek şeyler, kedide travmanın devam etmesini tamamen durdurmak için yeterli olmasa bile, en azından biraz daha iyi hissetmesine yardımcı olmalıdır.
Kaynak: https://veterinarypartner.vin.com/default.aspx?pid=19239&catId=102901&id=9421955#:~:text=Also%20known%20as%20self-trauma,in%20mental%20or%20emotional%20conflict
Yorum yap