Kedim neden her yere işiyor?

Kediniz kum kabı yerine evin belli yerlerine ya da her yere çişini yapıyor olabilir. İdrar sorunları kedilerde çok yaygındır ve etrafa işeme vakaları kedi sahipleri için çok sinir bozucudur. Bu yazıda hem kedinizin çiş problemiyle nasıl başa çıkabileceğinizi hem de gelecekteki çiş sorunlarını nasıl önleyebileceğinizi ele aldık.

Kedilerde uygunsuz işeme davranışı

Kedinizin neden olmadık yerlere çiş yaptığını anlamanız önemlidir. Bir kedi, kum kabının dışına iki sebepten dolayı işer: Tıbbi bir sorun veya davranışsal bir sorun.

Tıbbi sorunlar

Kediniz sağa sola işiyorsa ilk iş veterinerinizi ziyaret etmektir. Veteriner, kedinizi muayene edip, idrar testi yapacak, testin sonuçlarına bakarak size bir tedavi önerecektir. Kedilerde bir dizi yaygın üriner tıbbi sorun vardır:

• Mesane taşları: Bazı kedilerin mesanesinde tahrişe, hatta tıkanmaya neden olacak taşlar oluşur. Kristaller mesane taşlarına eşlik edebilir veya taş oluşumunun öncüsü olabilir. Veterineriniz mesane taşından şüphelenirse, taşların boyutunu ve miktarını belirlemek için röntgen çekilmesini önerebilir. Küçük mesane taşları özel bir diyetle çözülebilir ancak büyük taşların ameliyatla çıkarılması gerekebilir (sistotomi). Mesane taşı olan kedilerde idrar yolu enfeksiyonları yaygındır. Eğer öyleyse, antibiyotik tedavisi gereklidir. 
• İdiyopatik sistit: Sistit terimi, mesanenin iltihabı anlamına gelir. İdiyopatik ise sebebinin bilinmediği anlamına gelir. Sistitli kedilerde genellikle hematüri yani idrarda kan görülür. İdrar tahlili önemlidir çünkü kan, sadece mikroskopik olarak tespit edilebilir. Veteriner kedinizin idrarında kana rastlarsa ve kristal, bakteri veya taş yoksa, olası tanı idiyopatik sistit olacaktır. İdiyopatik sistit genellikle beslenme değiştirilerek tedavi edilir. Ağrı ve anti anksiyete ilaçları da kullanılabilir.
• Metabolik hastalık: Kronik böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, diyabet ve tiroid sorunları gibi metabolik hastalıklar, kedinizin ürettiği idrar miktarını artırarak uygunsuz çiş yapmalara neden olabilir. Kediniz çok su içiyor ve kumunu sık sık temizlemeniz gerekiyorsa, hekiminiz idrar tahlili yapmak isteyebilir.
• İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yolu enfeksiyonları genç kedilerde nadirdir ancak yaşlı kedilerde uygunsuz işeme sorunlarının bir veya birden fazla tıbbi nedeni olabilir. İdrardaki bakteriler idrar yollarında iltihaplanmaya yol açabilir. İdrar yolu enfeksiyonunu tedavi etmek için genelde antibiyotik kullanılır. Veterineriniz enfeksiyonun geçtiğinden emin olmak için antibiyotikler bittikten sonra yeni bir tahlil yapmayı önerebilir.

Bir veya daha fazla kronik sorun varsa, bu duruma kedi alt üriner sistem hastalığı veya FLUTD denir. (feline lower urinary tract disease) Kedinize FLUTD teşhisi konulursa, veterineriniz özel bir üriner diyet ya da idrar yollarını destekleyecek takviyeler önerebilir.

İdrar yolu problemleri özellikle erkek kedilerde ciddi idrar yolu tıkanıklığına neden olabilir. Kediniz üriner sorunlar yaşıyor ya da buna dair şüpheleriniz varsa veterinere gitmeyi geciktirmeyin. Kediniz idrara çıkmaya devam ediyor ama idrar az çıkıyor veya hiç çıkmıyorsa, kedinizde tıkanma veya kısmi tıkanıklık olabilir. Bu durumda, kedinizi hemen bir veterinere götürün çünkü bu durum hayati tehlike oluşturur.

Bazı durumlarda, kedinin üriner olmayan bir sağlık sorunu olduğunda da uygunsuz idrar yapma olabilir. Kediniz vücudunun başka bir yerindeki ağrı veya rahatsızlık nedeniyle kum kabının dışına işiyor olabilir. Veteriner ilk muayene ve idrar tahlilinde bir şey bulamazsa, kedinizin diyabet veya böbrek hastalığı gibi ciddi bir rahatsızlığı olup olmadığını görmek için daha detaylı bir muayene yapmak isteyebilir.

Davranışsal nedenler 

Kedinizin yersiz ve zamansız çiş yapması için tıbbi bir neden bulunamadıysa, kedinizin bu şekilde davranmasına neden olan faktörleri belirlemek önemlidir.

Kirli kum kabı

Kediler tuvalet konusuna önem verir.

• Kum kabı veya içindeki kum kedinize kirli geliyor olabilir.
• Her şey mükemmel temizlikte olsa da kullanımı kedi için rahat olmayabilir. Örneğin, kum kabı kedinize küçük geliyor olabilir.
• Kum kabı, kedinizin sevmediği bir yerde olabilir.
• Eğer kapalı bir kum kabıysa, bu kedinizin hoşuna gitmeyebilir.
• Belki de kum, kedinizin patilerinde güçlü bir koku bırakıyordur veya kum patilerine çok yapışıyordur.
• Kediler alternatifler arasından seçmeyi sever. Belki de kum kabı sayısı az geliyordur.

Stres

Kediniz olmadık yerlere çiş yaparak size stresli olduğunu söylemeye çalışıyor olabilir. Evdeki başka bir hayvandan rahatsız olduğu için bölgesini işaretliyor ya da evdeki diğer hayvan yüzünden kum kabına gitmeyi tehlikeli buluyor olabilir. Evde yeni bir insanın olması da kediyi tetikleyebilir.

Kediler ortamlarındaki en küçük değişikliklere bile duyarlıdır. Stresin kaynağı ne olursa olsun, kedinizin kaçabileceği sessiz bir yere sahip olduğundan emin olun. Yeni bir hayvan veya insanın bu yere erişimi olmamalıdır.

Eski idrar kokuları

Kediniz bir yere işediğinde, siz orayı temizledikten sonra bile koku kalabilir. Kedilerin koku algılama gücü insanlarınkinden çok daha iyidir. Evde eski çişin kokusu kalırsa, kedinin tekrar o bölgeye dönme ihtimali çok yüksektir.

Uygunsuz yerlere çiş yapma davranışı nasıl önlenir?

Kedilerde çiş sorununun en yaygın nedeni kum kaplarını sevmemeleridir. Eğer kediniz her yere işiyorsa ve bir sağlık sorunu yoksa, kum kabı meselesine odaklanmanız gerekir. 

• Kedinizin kum kabını mümkün olan en iyi seviyede temiz tutmaya çalışın.
• Büyük ve üstü açık bir kum kabı kedilere her zaman daha cazip gelir. Kediniz, iri veya kabarık tüylü bir kediyse kapalı kum kabında rahat hissetmeyebilir.
• Kum kabını evin sessiz ama erişilebilir bir yerine yerleştirin.
• Kabı kedinizin mama ve su kaplarının yakınına koymadığınızdan emin olun. Kedinizin mahremiyetini korumak ve evinizin güzel görünmesi için kum kabını diğer alanlardan ayıran bir seperatör kullanabilirsiniz.
• Eviniz büyükse, farklı noktalarda birden fazla kum kabı kullanmanız kedi için kolaylaştırıcı olacaktır. 
• Yaşlı bir kedi için kum kabına ulaşmak kolay olmalıdır. Kenarları çok yüksek olmayan bir kum kabı seçmeniz ya da kum kabına rahatça gidebildiği bir rampa oluşturmanız iyi olur. 
• Kedinizin seveceği tip bir kum kullanın. Kokusuz ve kolay topaklanan kumlar kediyi daha rahat ettirir. 

Birçok veteriner evde fazladan bir kum kabının bulundurulmasını önerir. Tek kedili bir evde bile iki kum kabı olması iyidir. Bazı kediler çiş için ayrı, kaka için ayrı kum kabı kullanmayı sever. Evde iki kedi varsa kediler arasında kum kabının olduğu bölge için alan sahiplenme rekabeti azalır.

İyi ebeveyn, huzurlu ev

Evinizin kediniz için mutlu bir yer olduğundan emin olun. Kedinizin yaşam alanını en iyi hale getirmek için bol miktarda yüksek yer ekleyin. Kedinizle oynamayı ve ona oyuncak almayı unutmayın. Yaşam alanındaki iyileştirmeler fayda etmezse, veterineriniz kedideki stres ve kaygıyı azaltmak için bir takviye veya reçeteli ilaç önerebilir. 

Kokuyu tamamen ortadan kaldırmak için enzimatik temizleyici bir ürünle kedinin çiş yaptığı alanları iyice temizlemeniz önemlidir. Aksi takdirde, kediniz oraya işemeye devam edebilir.

Genel olarak, kedilerde sağa sola çiş yapma probleminin anahtarı, sorumlu ve özenli bir kedi ebeveyni olmaktır. Kedinizi sağlıklı tutun, rutin bakımlarını aksatmayın ve bir sorun olduğunda mutlaka veterineri ziyaret edin. Kedinizin ortamındaki stresi en aza indirin. Kedi dostu, düşük stresli bir ev ortamı sağlayın.

Kedinizin hasta olduğundan şüpheleniyorsanız, hemen veterinere gidin. Veteriner, kedinizin sağlık sorunlarını ve sağlık geçmişini bilir. Kediniz için en iyi önerileri yine o verecektir.