Kediye dokununca neden elektrik çarpar?

Kediniz, kürkünde statik elektrik taşıyabilir. Onu sevmek için uzandığınızda, küçük bir statik elektrik şokuyla irkilebilirsiniz ve bu, iki tarafın da hoşuna gitmez. Bu yazıda statik elektrikten ve  çözüm yollarından bahsedeceğiz.

Elektrik çarpmasının çözümünü öğrenmek için hızlıca aşağı kaydırıp sarı bölgeye bakabilirsiniz. 🙂

Kış başladığında evdeki hava kurumaya başlar. Hava ne kadar kuru olursa, statik elektriğe de o kadar yatkın oluruz. Statik elektrik hiç olmadığı kadar görünür, hissedilir ve duyulur hale gelir. (çat!)

Kışın evi ısıttığımızda, odadaki kuru hava ısınır ve ortamdaki bağıl nem düşer. Kuru ve rahatsız edici hava, statik elektriği artırır.

Elektriklenme neden olur?

Statik elektrik kuru havadan kaynaklanır. Kediniz battaniye, kanepe, halı, yatak ve diğer ev eşyalarına sürtündüğünde, tüylerinde statik elektrik birikir. En yaygın statik elektrik işareti, dokunulduğunda elektrik çarpmasıdır. Bu elektrik yükü nereden geliyor diye sorabilirsiniz. Bunu cevaplamak için bilime bakıyoruz çünkü elektrik oldukça karmaşık bir şey!

Statik elektrik nedir?

Statik elektrik, maddenin içinde veya yüzeyinde bulunan elektrik yüklerindeki dengesizliktir. Yük, elektrik akımı ya da elektriksel boşalma yoluyla hareket etmeye başlayacağı zamana kadar aynen kalır. Kedimizi sevmek için ona dokunduğumuzda ise harekete geçer ve şoklara yol açar. 

Statik elektrik yükü, iki yüzey birbirine temas edip ayrıldığında ve yüzeylerden en az biri elektrik akımına yüksek direnç gösterdiğinde (yani yalıtkan olduğunda) gerçekleşir. Yük, nötr kaynağa çarptığında şok meydana gelir. 

Statik elektriği azaltmak için ne yapabiliriz?

Yaz aylarında havada daha fazla nem vardır. Nem ve su, elektronların bir yerden bir yere gitmesini kolaylaştırır. Elektronlar, daha az elektronlu nesneleri arayıp bulurlar ve oradan ayrılmazlar. Kararsızca zıplayacak yeni bir yer aramadıkları için, daha az statik elektrik olur. Kışın bu durum zorlaştığı için, elektronlar kendilerine yer ararken kıvılcımlarını duyar, hisseder ve görürüz.  Evdeki havanın iyice kuruduğu kış günlerinde kendimizi ve tüylü dostlarımızı statik elektrik şoklarından nasıl kurtarabiliriz?

Yapabileceklerimize bakalım…

• En iyi çözüm, evde hava nemlendirici bir cihaz çalıştırarak havada daha fazla nem bırakmaktır. Bu hem biz, hem de kedilerimiz için güvenli ve sağlıklıdır.
• Bir diğer çözüm ise kedimizi sevmeden önce ellerimizi ıslatmak… Bu da bize veya kedimize zarar vermez.
• Eğer hava nemlendirme cihazınız yoksa, evdeki kalorifer peteklerine nem suluğu yerleştirebilirsiniz. 
• Böylece eskiden soba üstüne konulan su dolu ibriğin hazırda sıcak su bulundurmak dışında bir işlevi daha olduğunu şimdi anlamış bulunuyoruz: Statik elektriği önlemek! 🙂

Statik elektrik nereden geliyor?

Fen bilgisi dersinde de öğretildiği üzere: Aynı yükler birbirini iter, zıt yükler birbirini çeker. İki proton birbirini iter. İki elektron da birbirini iter. Fakat bir elektron ve bir proton birbirini çeker. Nesneler normalde aynı sayıda elektron ve protona sahiptir. Bunlar elektriksel olarak nötr veya yüksüz olarak adlandırılır. 

Nesneleri birbirine sürttüğümüzde duyduğumuz “çatırtılar”, her iki nesneyi de yeniden nötr hale getirmek için geldikleri nesneye geri zıplayan elektronların oluşturduğu kıvılcımlardır. Ancak elektronların çoğu geri zıplayamaz ve nesneler bir süre daha elektrik yüklü kalır. İşte bu, statik elektriktir.

Tüylü dostlarınızla elektrik çarpmasız, çatırtısız bir kış geçirmeniz dileğiyle…