Kedilerde mantar enfeksiyonları

Mantarlar parazitik, spor üreten organizmalardır. Üzerinde büyüdükleri konaklardan beslenirler. Doğada birçok mantar türü bulunur ve bazıları enfeksiyona neden olur. Çoğu enfeksiyonun birincil kaynağı topraktır. Mantar enfeksiyonları soluma, yutma veya deri yoluyla (bir kesik veya yara) bulaşabilir.

Bazı mantar enfeksiyonları sağlıklı hayvanlarda hastalığa neden olabilirken, bazıları ise enfeksiyon oluşturmak için hasta, zayıflamış veya bağışıklığı baskılanmış bir konakçıya ihtiyaç duyar.

Antibiyotiklerin veya bağışıklık baskılayıcıların uzun süreli kullanımı, bazı mantar enfeksiyonlarının olasılığını artırıyor gibi görünmektedir. Enfeksiyon belli bir bölgeyi veya tüm vücudu etkileyebilir. Cildi etkileyen mantar enfeksiyonları kedilerde sık görülürken, vücuda yayılan mantar enfeksiyonları çok nadirdir.

Kedilerde mantar enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

Kedinizde mantar enfeksiyonu varsa, gösterdikleri belirtiler enfeksiyona neden olan mantarın türüne göre belirlenir. Mantar enfeksiyonlarının en yaygın belirtilerinden bazıları:

Kedilerde Asperjiloz

Asperjiloz, birkaç “aspergillus” mantar türünün neden olduğu bir enfeksiyondur. Vücuda nadiren yayılan bir solunum yolu enfeksiyonudur. Asperjiloz, tüm evcil hayvanlarda olduğu gibi birçok vahşi hayvanda da görülebilir. Ancak mantar enfeksiyonlarına duyarlılık türler arasında farklılık gösterir. 

• Evcil kedilerde burun boşluğu, sinüs ve akciğerlerde görülür. 
• Halihazırda bir hastalığı olan veya ilaçla bağışıklığı baskılanan kedilerin enfekte olma olasılığı daha yüksektir. 
• Spesifik belirtileri yoktur ancak sinüs iltihabı, yüz şişmesi ve zatürre ile kendini gösterebilir.
• Mantar, merkezi sinir sistemini istila edebilir ve nörolojik semptomlara (nöbetler gibi) sebep olabilir.
• Teşhis için röntgen, tomografi ve laboratuvar testleri gerekebilir. 
• Asperjiloz tedavisi için genellikle operasyon veya antifungal ilaçlar önerilir. Tedavi türü, kedinin genel durumuna ve enfeksiyonun derecesine bağlıdır.

Kedilerde Kandidiyaz (Pamukçuk)

Kandidiyaz, mukoza zarlarını ve cildi etkileyen lokalize bir mantar hastalığıdır. Yaygın olarak maya benzeri bir mantar türü olan “candida albicans” kaynaklıdır. 

• Kedilerde kandidiyaz nadir görülür. 
• Ağız ve üst solunum yolu hastalığı, göz lezyonları, akciğerler ve göğüs duvarı arasındaki boşluğun enfeksiyonu, bağırsak hastalığı ve mesane enfeksiyonu ile ilişkilendirilmiştir.
• Mukoza zarı yaralanması, kateter kullanımı, antibiyotik ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar veya hastalıklar, bir hayvanı enfeksiyona yatkın hale getirebilir.
• Kandidiyaz enfeksiyonunun belirtileri değişkendir ve spesifik değildir. İshal, halsizlik, deri lezyonları ve  enfeksiyonunun kendisinden çok, birincil veya zemin hazırlayan koşullarla ilişkili olabilir.
• Ağız veya deri kandidiyazının tedavisinde bir merhem veya topikal uygulama faydalı olabilir. Hekim, enfekte kedinin tedavisi için ağızdan veya enjeksiyon yoluyla verilen farklı ilaçlar da önerebilir.

Kedilerde Koksidiyoidomikoz (Çöl Humması)

Koksidiyoidomikoz, “coccidioides immitis” mantarının neden olduğu toz kaynaklı, bulaşıcı olmayan bir enfeksiyondur. Enfeksiyonlar, Güneybatı Amerika’nın kuru, çöl benzeri bölgeleri ve Meksika ile Orta ve Güney Amerika’nın benzer coğrafi bölgeleriyle sınırlıdır. 

• Mantar sporlarının (genellikle toz parçacıkları üzerinde taşınır) solunması, yerleşik tek enfeksiyon şeklidir. 
• Salgınlar, yağışlı dönemleri takip eden ve toz fırtınalarına neden olan kuraklıklarda ortaya çıkabilir. 
• Kedilerde bu enfeksiyon nadirdir.
• Koksidiyoidomikoz, öncelikle kronik bir solunum yolu hastalığıdır. 
• Enfekte kedilerde genellikle akıntılı cilt lezyonları, cilt altında topaklar, apseler gibi cilt problemleri, ateş, iştahsızlık ve kilo kaybı görülür. 
• Kedilerde daha az görülen belirtiler arasında nefes almada zorluk, topallık, nörolojik belirtiler ve göz anormallikleri bulunur. 
• Enfeksiyon, enfekte kedilerin yaklaşık yarısında vücutta birden fazla yere yayılır.
• Teşhis, kan testlerine veya hayvandan alınan doku örneklerinde mantarın tanımlanmasına dayanır.
• Tedavide uzun süreli antifungal ilaçlar kullanılır. Durumun nasıl seyredeceği belirsiz olsa da cilt enfeksiyonu olan kediler tedaviye yanıt verebilir. 
• Bu mantarın görüldüğü bölgelerde alınabilecek tek önlem kediyi çöl toprağı ve tozundan korumaktır.

Kedilerde Kriptokokoz

Kriptokokoz, kedilerin solunum yollarını, merkezi sinir sistemini, gözleri ve derisini etkileyebilen bir mantar hastalığıdır. Toprakta, kuş gübresinde, özellikle güvercin dışkılarında bulunan “cryptococcus neoformans” ve “cryptococcus gattii” mantarlarından kaynaklanır.

• Bulaşma, sporların solunması veya mantarın yaraya bulaşması ile olur.
• Diğer evcil ve vahşi hayvanlarda da görülmesine rağmen, kriptokokoz en çok kedilerde görülür. 
• Kedilerde yaygın olarak burun boşluğunun enfeksiyonunu takiben üst solunum yolunu etkiler. 
• Belirtileri: Hapşırma; kanlı, berrak veya irin dolu burun akıntısı; burun deliğinde polip benzeri kitleler; derinin altında ve burun köprüsünün üzerinde sert bir şişlik şeklinde ortaya çıkabilir. 
• Küçük kabartı ve nodüller cildi etkileyebilir; bunlar yumuşak (sıvı dolu) veya sert olabilir. Bu alanlar, ülserleşebilir. 
• Merkezi sinir sisteminde kriptokokozun başlıca nörolojik belirtileri: Depresyon, mizaç değişikliği, nöbetler, daire çizerek dönme, hafif felç ve körlüktür. Göz anormallikleri de gelişebilir. 

Kedilerde kriptokokoz belirtileri:

• Burun boşluğu enfeksiyonları (en yaygın)
• Hapşırma
• Berrak sıvı, kan, mukus ve/veya irinden oluşan uzun süreli burun akıntısı
• Cilt altında ve burun köprüsü üzerinde sert şişlik
• Burun deliğinde polip benzeri kitleler
• Cilt lezyonları (yaygın)
• Sert veya yumuşak olabilecek kabarık şişlik veya nodüller
• Yaraya benzer, ülsere dönüşmeye meyilli daha büyük lezyonlar

Kedilerde kriptokokozun nörolojik belirtileri:

• Depresyon
• Mizaç değişiklikleri
• Nöbet geçirme
• Daire çizerek dönme
• Hafif felç
• Körlük
• Göz anormallikleri
• Büyük ve tepkisiz göz bebekleri
• Retina yırtılması kaynaklı körlük
• Göz dokularının iltihabı

Kriptokokoz, etkilenen bölgelerden alınan örneklerin mikroskobik değerlendirmesi yoluyla teşhis edilir. Kriptokokoz tedavisi için çeşitli antifungal ilaçlar reçete edilebilir. 

Etkilenen kedilerin çoğu, hastalığın şiddetine ve kapsamına bağlı olarak birkaç ay sürebilen bir tedavi görür. Kriptokokoz tedavisinde burun boşluğundaki veya burun köprüsündeki lezyonları gidermek için operasyon gerekebilir.

Kedi lösemi virüsü veya kedi immün yetmezlik virüsü ile enfekte olan kediler için durum ciddi ve belirsizdir. Bu kedilerin tedavi başarısızlığı olasılığı daha yüksektir.

Kedilerde Histoplazmozis

Histoplazmoz, dünya çapında bulunan “histoplazma capsulatum” adlı mantarın neden olduğu, bulaşıcı olmayan bir enfeksiyondur. Bu toprak mantarı, orta batı ve güney Amerika’da, nehir vadilerinde, ovalarda, özellikle kuş ve yarasa popülasyonları tarafından yayılmaktadır. 

• Enfeksiyon, havadaki sporlar solunmasıyla ortaya çıkar. 
• Akciğerler ve göğüsteki lenf düğümleri enfeksiyonun birincil bölgeleridir.
• Organizmalar bu bölgelerden kan dolaşımına girerek vücuda yayılır. Kemik iliğine veya gözlere yerleşebilirler.
• Belirtileri değişkendir ve spesifik değildir. 
• Çeşitli organ tutulumları olarak yansıyabilir. Bazen sadece akciğerleri etkiler. 
• Kedide ateş, zor nefes alma ve öksürük gibi belirtiler görülür. 
• Akciğer enfeksiyonu kendi kendine iyileşebilir. 
• Solunum yolu enfeksiyonunun, başka organ ve sistemleri etkilediği ciddi bir durum olan diğer dokulara yayılması da yaygındır. 
• En sık etkilenen organlar akciğerler, bağırsaklar, lenf düğümleri, karaciğer, dalak ve kemik iliğidir. 
• Depresyon, ateş ve iştahsızlık gibi belirtilere nefes almada zorluk, kronik ishal, bağırsak kanaması, anemi ve kilo kaybı eşlik edebilir. 
• Kemik, göz, cilt ve merkezi sinir sistemi enfeksiyonu oluşabilir. 
• Teşhis için mantarın vücut sıvılarında veya dokularında tanımlanması gerekir. Kan tahlili veya röntgen gerekebilir.

Geniş alana yayılan histoplazmozun tedavisi zordur. Antifungal ilaçların kullanımı, iyi beslenme, sıvı takviyesi ve ikincil bakteriyel enfeksiyonların kontrolü gibi destekleyici tedaviler gerekir. Antifungal tedaviye uzun süre devam edilmelidir.

Kedilerde Miçetom 

Miçetomlar (mycetomas) veya misetomlar, nodül veya tümör görünümüne sahip, cilt ve alttaki dokuların enfeksiyonudur. Bu tür lezyonlara mantarlar neden olduğunda, ömikotik miçetom olarak adlandırılır. 

• Mantar lezyonlarda çoğalır. 
• Granül olarak bilinen kümeler halinde organize olur. 
• Granüller, mantar türüne bağlı olarak çeşitli renk ve boyutlarda olabilir. 
• Miçetomlar kedilerde nadirdir.
• Ömikötik miçetomların çoğu cildin altındaki dokuyla sınırlıdır. Ancak bazıları karındaki mantar enfeksiyonlarının uzantısı olabilir. 
• Kedilerde, miçetomlar genellikle bacak ve ayaklarda veya yüzdeki cilt nodülleri ile ayırt edilir. 
• Ayak veya uzuvlar söz konusu olduğunda, enfeksiyon alttaki kemiğe kadar yayılabilir.

Miçetom, içindeki mantar tanımlanarak  teşhis edilir. Doku biyopsisi gerekebilir. Cilt miçetomları, hayatı tehdit etmese de, ortadan kaldırmak zordur. Abdominal miçetom görünümü ciddidir çünkü doku tutulumu genellikle geniştir.

Veteriner hekim, duruma göre ameliyatla dokuyu alma, amputasyon veya antifungal ilaç gibi en iyi seçeneklerini değerlendirecektir.

Kedilerde Blastomikoz

“Blastomyces dermatitidis” mantarının neden olduğu blastomikoz, genellikle ABD’nin orta batısıyla, Büyük Göller ve Saint Lawrence Suyolu boyunca coğrafi olarak kısıtlanmış alanlarla sınırlıdır. Ayrıca Kuzeybatı Pasifik’te de görülür. Kunduz barajları, toprağın nemli, asidik ve çürüyen bitki örtüsü bakımından zengin olduğu diğer habitatlar, güvercin ve yarasa dışkısı bu organizma için ekolojik niş görevi görebilir. 

İnsanlar ve köpeklere ek olarak, kediler en sık etkilenen türlerden biridir. Ancak kediler köpeklere oranla çok daha az sayıda organda blastomikoz belirtileri geliştirir.

• Blastomikozun enfektif formu tipik olarak akciğerlere solunur. 
• Solunum savunmaları yenik düştüğünde veya bağışıklık sistemi baskılandığında, enfeksiyon akciğerlerden kan dolaşımına yayılır. 
• Enfeksiyon cilt yoluyla ortaya çıkabilse de, akciğer enfeksiyonundan yayılma çok daha yaygındır.
• Etkilenen hayvanların ateş, uyuşukluk, iştahsızlık ve kilo kaybı gibi belirtileri vardır.
• Akciğer tutulumu egzersiz intoleransına, öksürüğe ve nefes almada güçlüğe yol açar. 
• Periferik lenf düğümleri genişleyebilir. 
• Kemik tutulumu meydana gelirse topallığa neden olabilir. 
• Merkezi sinir sistemi enfeksiyonu davranış değişikliklerine, nöbetlere, komaya veya ani ölüme yol açabilir. 
• Ürogenital sistem enfeksiyonu zaman zaman ortaya çıkabilir ve idrarda kan veya idrar yapma zorluğu gibi belirtilere neden olabilir. 
• Göz tutulumu ağrıya, ışık hassasiyetine ve glokoma yol açabilir. Retinanın tutulumu körlüğe yol açabilir. 
• Ciltte drenaj nodülleri veya büyük apseler (irin cepleri) oluşabilir. 
• İdrar veya üreme sistemlerinde blastomikoz meydana gelirse kanlı idrar veya idrar yapmada zorluk görülebilir.

Veteriner hekim, kedinin hastalık belirtilerine, özellikle öksürük veya nefes alma sorununa bağlı olarak blastomikozdan şüphelenebilir. Kedinin göğüs röntgeni çekilir. Tanı, etkilenen dokudaki mantarın tanımlanması, kan tahlili veya idrar testi ile konulabilir.

Blastomikozun tedavisi, durumun ciddiyetine ve hekim tarafından değerlendirilecek diğer faktörlere dayanır. Tedavi ile belirli belirtilerin (nefes almada zorluk, öksürük veya göz problemleri gibi) giderilmesi ve mantarın vücuttan atılması amaçlanır. Tedavide, aktif hastalık belirgin olmayana kadar uzun bir süre antifungal ilaçlar kullanılır. Nüksler oluşabilir.

Kedilerde Feohifomikoz 

Feohifomikoz, (Phaeohyphomycosis) Dematiaceae ailesinin pigmentli mantarlarından herhangi birinin oluşturduğu enfeksiyon için kullanılan genel bir terimdir. 

• Enfeksiyon, mantarın yaralı bir dokuya bulaşmasıyla meydana gelebilir. 
• Feohifomikoz kedilerde nadirdir. 
• Çoğu durumda, enfeksiyon cilt ve cilt altındaki dokularla sınırlıdır. 
• Cildin altında yavaşça genişleyen kitleler ayaklarda, kulaklarda, yüzde ve ve geniz yolu duvarında bulunur. 
• Nadiren, merkezi sinir sistemini etkileyebilir. 
• Nodüller ülserleşebilir ve drenaj yollarına sahip olabilir. 

Feohifomikozun tedavisi zor olabilir. Lezyonun cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. Ameliyatın mümkün olmadığı durumlarda antifungal ilaçlar kullanılabilir.

Kedilerde Rinosporidiyoz

Rinosporidiyoz (Rhinosporidiosis), esas olarak geniz yolu duvarında ve bazen de ciltte görülen, kronik, ölümcül olmayan bir enfeksiyondur. “Rhinosporidium seeberi” mantarından kaynaklanır. Kuzey Amerika’da nadir olup, en sık Hindistan, Afrika ve Güney Amerika’da görülür.

• Enfeksiyon, polip benzeri yumuşak, pembe, pürüzlü yüzeylere sahip yuvarlak çıkıntılı ve burun geçişlerini tıkayacak veya kapatacak kadar büyük olabilen büyümelerle karakterizedir. 
• Deri lezyonları tek veya çoklu olabilir, bir köke bağlı olabilir veya gövde benzeri bir bağlantıya sahip olabilir.
• Bu enfeksiyon, doku biyopsisinde mantarın tanımlanmasıyla teşhis edilir.
• Lezyonların cerrahi olarak çıkarılması standart tedavi olarak kabul edilir ancak tekrar etme yaygındır.

Kedilerde Sporotrikoz

Sporotrikoz (Sporotrichosis), “Sporothrix schenckii” mantarının neden olduğu sporadik, uzun süreli bir hastalıktır. Organizma dünya çapında toprakta, bitki örtüsünde ve kerestede bulunur. ABD’de bu mantar en çok kıyı bölgelerde ve nehir vadilerinde bulunur. 

• Enfeksiyon genellikle organizmanın vücuda bitkilerle veya toprakla teması yoluyla, cilt yaraları yoluyla veya sivri yabancı cisimler yoluyla girmesiyle ortaya çıkar.
• Hastalığın hayvanlardan, özellikle kedilerden insanlara bulaşması mümkündür.
• Kediler, bu mantarı enfekte yaralardan veya dışkılarından yayabilir.
• Sporotrikoz, kedilerde diğer türlere göre daha yaygındır.
• Enfeksiyon giriş bölgesinde lokalize kalabilir (sadece deride) veya yakındaki lenf düğümlerine yayılabilir. 
• Kedilerde etkilenen bölgeler genelde baş, burun köprüsü ve kulaktır. 
• Genel hastalık hali başlangıçta görülmese de, uzun süreli enfeksiyon ateş, halsizlik ve depresyon ile sonuçlanabilir. 
• Enfeksiyon nadiren, ilk aşılama bölgesinden kan dolaşımı yoluyla kemik, akciğer, karaciğer, dalak ve testise, gastrointestinal sistem veya merkezi sinir sistemine yayılır.
• Sporotrikoz, etkilenen bölgeden alınan doku örneğinde veya bir kültürde tanımlanmasıyla teşhis edilir.

Antifungal ilaçlarla uzun süreli tedavi uygulanır. 

Sporotrikoz, kedilerden insanlara geçebileceğinden, sporotrikozdan şüphelenilen veya teşhis konulan kedilerle ilgilenirken hijyen konusunda dikkatli olunmalıdır. 

Kedinin bakımıyla ilgilenen kişinin enfekte olma olasılığı evdeki diğer kişilere göre daha yüksektir. Kedinize sporotrikoz teşhisi konulursa, hastalığı süresince almanız gereken önlemleri hekiminizden öğrenmelisiniz.

Kaynak: https://www.msdvetmanual.com/cat-owners/disorders-affecting-multiple-body-systems-of-cats/fungal-infections-in-cats