Toksoplazmoz, mikroskobik bir parazit olan “toksoplazma gondii” kaynaklı yaygın bir enfeksiyondur. Birçok hayvan türünde görülür. Kediler, bu paraziti insanlara yaygın olarak iletir. Amerika’da 40 milyondan fazla insan toksoplazmoz ile enfektedir.
İnsanlar ve hayvanlar genellikle enfeksiyon sırasında veya sonrasında semptomlar göstermez. Ancak hamile olanlar veya bağışıklık sistemleri zayıf olanlar büyük sağlık riskleri ile karşı karşıyadır.
Kedilerde toksoplazmoz nedir?
Toksoplazma gondii, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük, tek hücreli bir parazittir.
Toprak, su, çiğ et ve birçok sıcakkanlı hayvanın vücudunda hayatta kalabilir. Kedilerin içinde de çok uzun süre yaşar. Enfeksiyon genellikle birkaç hafta sürer. Çoğu insan ve hayvan sonrasında bağışıklık kazanır.
Kedilerde toksoplazma nasıl yayılır?
Kediler genellikle bu parazitle enfekte olmuş yabani hayvanlardan veya az pişmiş etlerden toksoplazmoz kapar. Toksoplazma gondii, enfekte olmuş kedilerin dışkılarında da yaşar. Bu da diğer kedileri veya hayvanları enfekte edebilir.
Kediler, insanlarla veya diğer hayvanlarla bedensel temas yoluyla hastalığa yakalanamaz. Parazit içeren materyali yutmaları gerekir.
Kedilerde toksoplazmozun belirtileri nelerdir?
Toksoplazmoz genellikle hiçbir belirti göstermez. Bağışıklık sistemi, toksoplazma parazitlerinin hastalığa neden olmasını önler. Bununla birlikte, hamileler veya bağışıklık sistemi zayıf insan ve hayvanlar, ciddi semptomlar ve uzun süreli sağlık riskleriyle karşı karşıyadır.
Kediler, enfeksiyonu kaptıklarında hafif belirtiler gösterebilir. Kedi immün yetmezlik virüsü (FIV) veya diğer bağışıklık sorunları olan bir kedi daha şiddetli belirtiler gösterebilir. Bu belirtiler:
- İshal
- İştahsızlık
- Yiyecekleri çiğneme/yutmada güçlük
- Yorgunluk
- Ateş
- Nefes alıp vermede zorluk
- Sarı cilt (sarılık)
- Görme ve denge sorunları
- Kulak seğirmesi
- Nöbet geçirme
- Davranış değişiklikleri
- Başlarının ön tarafını yüzeylere bastırma
Kedilerde toksoplazmoz nasıl teşhis edilir?
Fiziksel hastalık belirtileri ve kedinin tıbbi geçmişi, kan tahlili ile birlikte toksoplazmozu teşhis etmek için kullanılabilir. Kan tahlili, kedinin kanında iki tür toksoplazmoz antikoru (bağışıklık sisteminin dış mikropları ve enfeksiyonları öldürmek için oluşturduğu kimyasallar) arar.
Bu antikorlardan birinin varlığı, kedinin bir noktada enfekte olduğunu ve artık bağışıklık kazandığını gösterir. Yani artık diğer insanları veya hayvanları enfekte edemeyeceğine işaret eder. Diğeri ise aktif bir enfeksiyona işaret eder.
Kedilerde toksoplazmoz nasıl tedavi edilir?
- Toksoplazmoz tedavisinde genellikle kediye ağızdan verilen Clindamycin adlı bir antibiyotik kullanılır.
- Veteriner hekim, kedinin gözleri veya diğer etkilenen bölgeler için steroid kremler veya oral steroidler de yazabilir. Bu ilaçlar, belirtilerin birkaç gün içinde azalmasına yardımcı olur.
- Kedide iyileşme görülmüyorsa, farklı bir hastalığı daha olabilir.
Kedilerde toksoplazmoz nasıl önlenir?
- Kedinizin yabani hayvanları ve avları değil, uygun şekilde hazırlanmış ve paketlenmiş ıslak-kuru yiyecekleri yediğinden emin olun.
- Onu içeride tutmak, parazitle temas etme ihtimalini de azaltır.
- Kedinizin paraziti taşıma ihtimali olan diğer kedilerin dışkılarına dokunmasını önlemek için, kumunu günlük olarak temizleyin.
İnsanlar toksoplazmoz kapabilir mi?
Evet. İnsanlar birçok farklı kaynaktan toksoplazmoz kapabilir:
- Parazit bulaşmış hayvan veya balık etini az pişmiş veya çiğ olarak tüketmek
- Yıkanmamış meyve veya sebze yemek
- Parazit bulaşmış yemek kaplarının kullanılması
- Parazit bulaşmış içme suyu
- Kedi dışkısıyla temas edip, elleri iyice yıkamamak
- Enfekte kedi dışkısıyla kontamine olmuş toprakta bahçecilik yapmak
- Anneden çocuğa geçiş
- Kan veya organ nakilleri (çok nadir)
Kediler gibi, toksoplazmoza yakalanan çoğu insan hiç hastalanmaz, ancak bebekler, küçük çocuklar, yaşlılar, hamile insanlar, HIV/AIDS hastaları veya kanser nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde semptom görülme olasılığı daha yüksektir.
Toksoplazmoz kapan bir insanda şu belirtiler görülebilir:
- Şişmiş lenf benzleri (boynun yan tarafları, kulak altındaki bezler)
- Kafa karışıklığı
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Ateş
- Vücut ağrıları
- Doğumda veya yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişen kusurlar
- Kan öksürmek
İnsanlarda toksoplazmoz nasıl önlenir ve tedavi edilir?
Bir kedinizin olması toksoplazmoz riskini artırmaz. Ancak bunu önlemeye yardımcı olacak adımlar atabilirsiniz.
- Çiğ veya az pişmiş et-balık tüketmekten, çiğ sütten ve çiğ etle temas eden nesne ve yüzeylerden kaçının.
- Bahçeyle uğraşırken eldiven giyin ve daha sonra ellerinizi yıkayın.
- Yemeden önce meyveleri ve sebzeleri iyice yıkayın.
- Kedi dışkısındaki toksoplazmanın bulaşıcı hale gelmesi 24 saat sürer. Kedinizin kumunu her gün temizleyin.
- Hamileyseniz veya bağışıklığınız zayıfsa, kedi kumundan tamamen uzak durmaya çalışın.
Toksoplazmozun teşhisi için:
- İnsanlara da kedilere yapılana benzer bir kan tahlili yapılır.
- Nadiren, spinal sıvı örneği alınabilir.
- Amniyotik sıvı testleri, hamile kadınlarda toksoplazmozu tespit edebilir.
- Doktorlar, fiziksel muayene yoluyla yeni doğanlarda toksoplazmoz testi yapabilir.
Sağlıklı insanlar, genellikle herhangi bir tedavi görmeden toksoplazmozu atlatır.
Hasta kişiler, anti-parazit ve antibiyotik ilaçları içeren bir ilaç kombinasyonu ile tedavi edilebilir. Bu ilaçların hamile kadınlarda etkisi daha az olabilir.
Kaynaklar:
https://pets.webmd.com/cats/toxoplasmosis-cats
https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-health-topics/toxoplasmosis-cats
Yorum yap